Skip to main content Skip to sidebar options
FCA logo
In Depth
16 minutes
Read in:
Share on:

Hội Chứng Wernicke-Korsakoff

By Family Caregiver, updated by Patricia Doherty, and reviewed by Peter R. Martin, MD.

Hội chứng Wernicke-Korsakoff là gì?

Hội chứng Wernicke-Korsakoff (Wernicke-Korsakoff syndrome, WKS) là sự kết hợp của hai bệnh trạng thần kinh thường đi đôi với nhau. Bệnh não Wernicke là giai đoạn đầu, cấp tính của hội chứng này. Nếu cá nhân hồi phục từ giai đoạn cấp tính, hội chứng mất trí nhớ Korsakoff, giai đoạn mạn tính, kéo dài của kết quả WKS.

Mặc dù có nhiều triệu chứng nhưng đặc điểm quan trọng nhất của hội chứng này là ảnh hưởng của nó đến trí nhớ. Cụ thể, bệnh trạng này gây khó khăn cho việc tạo lập những ký ức mới hoặc tìm lại những ký ức gần đây (những ký ức được tạo lập trước khi mắc bệnh thường vẫn còn nguyên vẹn).

WKS ít phổ biến hơn các loại suy giảm trí tuệ khác. Hội chứng này ảnh hưởng 1 đến 2 phần trăm dân số Hoa Kỳ, nhưng không có báo cáo đầy đủ về căn bệnh này, đặc biệt là các dạng nhẹ hơn rất khó nhận biết. Nam giới có xu hướng mắc bệnh này nhiều hơn nữ giới. Và bệnh này thường ảnh hưởng đến những người trong độ tuổi từ 30 đến 70 tuổi.

Nguyên nhân gây bệnh WKS là gì và điều gì làm tăng nguy cơ mắc bệnh?

Thiếu hụt nghiêm trọng vitamin B1, thiamine, là nguyên nhân gây bệnh WKS. Thiamine là một chất dinh dưỡng quan trọng giúp chuyển hóa đường, tạo năng lượng cho não. Thiếu thiamine sẽ giết chết các tế bào não và do đó gây ra những thay đổi về thần kinh và mức độ suy giảm nhận thức.

WKS thường liên quan đến chứng nghiện rượu mạn tính. Rượu bia sẽ ức chế khả năng hấp thụ thiamine và những người nghiện rượu nặng có thể có thói quen ăn uống kém. Các nhà nghiên cứu y tế vẫn đang kiểm tra mối liên quan giữa việc sử dụng nhiều rượu bia và các triệu chứng của chứng sa sút trí tuệ. Cũng có thể có khía cạnh di truyền liên quan đến WKS. Nhưng biểu hiện thường gặp nhất của WKS là bệnh nhân nghiện rượu mạn tính không được chăm sóc đầy đủ.

Suy dinh dưỡng và các nguyên nhân khác gây thiếu hụt dinh dưỡng có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm bệnh WKS. Chúng bao gồm rối loạn ăn uống, ung thư, hóa trị, cắt bỏ dạ dày và lọc máu thận, tất cả các tình trạng làm cạn kiệt thiamine trong cơ thể. Không có tiền mua thực phẩm và chi trả chi phí chăm sóc y tế thích hợp cũng góp phần gây ra WKS.

Thành viên gia đình tôi có mắc bệnh này không?

Một số triệu chứng mà các thành viên trong gia đình dễ chú ý hơn có thể rất tinh tế. Hãy theo dõi những thay đổi, đặc biệt là:

  • Hôn mê
  • Tình trạng uể oải
  • Không chú ý/thờ ơ
  • Rối loạn tâm thần
  • Các vấn đề về thị lực
  • Suy yếu cơ
  • Các vấn đề về phối hợp cơ, đặc biệt là đi lại/dáng đi
  • Rùng mình
  • Khó khăn về trí nhớ gần đây hoặc ngắn hạn
  • Kể chuyện phóng đại
  • Kích động

Các triệu chứng cấp tính khác có thể cho thấy nhu cầu cần được chăm sóc y tế ngay lập tức bao gồm nhịp tim nhanh, huyết áp thấp, nhiệt độ cơ thể thấp, ảo giác, mê sảng hoặc sững sờ.

Nếu quý vị thấy bất kỳ dấu hiệu nào nêu trên hoặc lo ngại về hành vi khác, hãy đặt lịch thăm khám với bác sĩ chăm sóc chính của thành viên gia đình quý vị hoặc nếu cần, hãy tìm kiếm dịch vụ chăm sóc y tế ngay lập tức. Và dù buổi thăm khám diễn ra ở đâu–trực tiếp, qua điện thoại hoặc qua hội nghị truyền hình–hãy đảm bảo rằng thành viên gia đình quý vị có người hỗ trợ.

Người hỗ trợ là người có mặt để hỗ trợ bệnh nhân, đặt các câu hỏi và ghi lại những điều được thảo luận. Trong tình huống này, bệnh nhân có vấn đề về trí nhớ nghiêm trọng sẽ không thể chia sẻ với gia đình về những điều diễn ra trong buổi thăm khám – vì vậy cần phải có người hỗ trợ.

Dù người hỗ trợ đó là quý vị hay một người có liên quan khác, họ nên báo cáo lại cho thành viên gia đình về buổi thăm khám đó và truyền đạt các bước hành động tiếp theo – như các cuộc hẹn tái khám, xét nghiệm, chiếu chụp hoặc tư vấn chăm sóc tại nhà.

WKS được chẩn đoán như thế nào?

Bác sĩ chẩn đoán WKS sau khi thăm khám lâm sàng kỹ lưỡng, bao gồm xét nghiệm, chiếu chụp và đánh giá chi tiết hồ sơ y tế của bệnh nhân. Công việc thường bao gồm:

  • Tiểu sử y tế đầy đủ, bao gồm thông tin về thói quen uống rượu hàng ngày của người đó—cả trước đây và hiện tại—và tiểu sử ăn uống/dinh dưỡng của họ
  • Khám sức khỏe để kiểm tra các dấu hiệu suy dinh dưỡng.
  • Xét nghiệm bao gồm xét nghiệm công thức máu, chất điện giải và chức năng gan. Kết quả xét nghiệm có thể phản ánh tình trạng suy dinh dưỡng liên quan đến chứng nghiện rượu hoặc xác định mức độ thiamine trong máu dưới mức bình thường.
  • Chụp Cộng Hưởng Từ (Magnetic Resonance Imaging, MRI) hoặc Chụp Cắt Lớp Vi Tính (Computed Tomography, CT) có thể cho thấy tâm thất mở rộng và tổn thương não, thể núm bị teo và những thay đổi khác trong não.
  • Cần có giấy giới thiệu của bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc bác sĩ chuyên khoa thần kinh đến bác sĩ chuyên khoa tâm thần – thần kinh để xác định mức độ ghi nhớ và các rối loạn chức năng nhận thức khác và làm rõ chẩn đoán.

Bác sĩ nên tham khảo ý kiến của gia đình, bạn bè và hồ sơ y tế trước đây để có được thông tin đầy đủ nhất về tiền sử uống rượu của người bệnh. 

Tiêu chí chẩn đoán quan trọng

Đây là những hướng dẫn để chẩn đoán các trường hợp suy giảm trí tuệ liên quan đến rượu bia (không hoàn toàn là bệnh WKS):

  • Tiền sử uống rượu bia “quá mức”, bao gồm trung bình 35 ly rượu mỗi tuần đối với nam giới (28 ly đối với nữ), thường từ 5 đến 10 năm trở lên.
  • Để chẩn đoán chính xác, cần phải qua 30 đến 60 ngày kể từ lần uống rượu bia cuối cùng. Càng bỏ rượu bia và cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể càng lâu, chẩn đoán càng chính xác.

Nếu bác sĩ nghi ngờ bệnh WKS không liên quan đến rượu bia, họ có thể điều tra các nguyên nhân khác:

  • chứng biếng ăn
  • chứng nôn nghén (một dạng ốm nghén nặng khi mang thai)
  • suy dinh dưỡng nặng
  • sử dụng ống thông cho ăn trong thời gian dài mà không bổ sung thiamine
  • các chứng rối loạn hoặc thủ thuật phẫu thuật khác làm suy giảm khả năng hấp thụ thiamine ở ruột

WKS thường có thể được chẩn đoán không đầy đủ. Quý vị có thể thấy hữu ích khi mang theo tờ thông tin này đến buổi thăm khám để giúp trao đổi về mối quan ngại của quý vị với bác sĩ.

Tiên lượng là gì?

Với chẩn đoán WKS, việc điều trị là rất quan trọng và cần kịp thời.

Nếu bệnh não Wernicke được chẩn đoán và điều trị sớm, có thể thay đổi một số hoặc thậm chí tất cả các triệu chứng. Sau khi giai đoạn mạn tính đã bắt đầu thì việc hồi phục sẽ khó hơn. Ngừng sử dụng rượu bia và đảm bảo một chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng có thể giúp phòng ngừa tổn thương thêm cho não và dây thần kinh. Tuy nhiên, chức năng ghi nhớ có thể cải thiện chậm; khả năng phục hồi thường không đầy đủ.

Trong các giai đoạn sau, nếu tổn thương não không thể phục hồi, người bệnh có khả năng gặp các vấn đề lâu dài về trí nhớ và dáng đi (ví dụ: thiếu khả năng phối hợp cơ và tê hoặc suy yếu tay chân).

Theo Hiệp Hội Bệnh Alzheimer, nếu không được điều trị, các số liệu thống kê có thể làm nản lòng:

  • Bệnh não Wernicke có thể làm mất khả năng lao động và đe dọa tính mạng. Bệnh này gây tử vong cho 20 phần trăm bệnh nhân.
  • Ở 85 phần trăm những người sống sau khi mắc bệnh, bệnh này tiến triển thành hội chứng Korsakoff.
  • Nếu bệnh nhân tiếp tục uống rượu bia và ăn uống kém, tình trạng và các triệu chứng sẽ trầm trọng hơn.

WKS được điều trị như thế nào?

Biện pháp điều trị bao gồm:

  • Liệu pháp thay thế thiamine được thực hiện càng sớm càng tốt.
  • Thủy dưỡng đầy đủ và bổ sung chất dinh dưỡng phù hợp.
  • Kiêng rượu bia—đây là yêu cầu quan trọng.

WKS đang được nghiên cứu.

Tôi có thể làm gì để giúp đỡ thành viên gia đình mình mắc bệnh WKS?

Điều gì quan trọng

  • Điều quan trọng đảm bảo rằng người bệnh cần ngưng không uống rượu bia.
  • Người bệnh phải duy trì chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng, cân bằng và uống đủ nước.
  • Trước mắt, điều quan trọng là thành viên trong gia đình quý vị phải bổ sung đủ lượng thiamine theo yêu cầu của bác sĩ. Về lâu dài, nếu thành viên trong gia đình quý vị có chế độ ăn uống cân bằng và đầy đủ chất dinh dưỡng, thì có thể không cần bổ sung thiamine—hãy hỏi ý kiến bác sĩ của quý vị.

Duy trì kỳ vọng hợp lý và thực tế

Ngay cả khi người bệnh ngừng uống rượu bia và bổ sung thiamine, họ có thể tiếp tục xuất hiện các dấu hiệu của hội chứng (ví dụ: lú lẫn, thiếu phối hợp, khó ghi nhớ và khả năng nhớ lại). Ở bệnh nhân WKS nhẹ, điều quan trọng là phải nhận ra những triệu chứng này là một phần của bệnh do tổn thương não và hệ thần kinh không thể phục hồi.

Hãy nhớ rằng ở một số bệnh nhân WKS nhẹ, những người không quen biết họ có thể không biết họ bị bệnh, vì họ có thể nói chuyện thông minh và thú vị, điều này cho thấy khả năng tiếp tục cuộc sống một cách độc lập.

An toàn trên hết

Người chăm sóc tại nhà nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa để đảm bảo an toàn cho người mắc bệnh WKS, cũng như những người khác trong gia đình. 

  • Không nên để người bị lú lẫn hoặc mất phương hướng ở một mình. 
  • Cần có người giám sát để đảm bảo rằng người bệnh không đi lang thang khỏi nhà hoặc không tắt bếp hoặc để nước chảy.

Đối phó với chứng mất trí nhớ, phản ứng lặp đi lặp lại

Các vấn đề về trí nhớ ngắn hạn có nghĩa là người bị lú lẫn có thể lặp đi lặp lại cùng một câu hỏi. Đối phó với tình trạng lặp lại thường xuyên thường liên quan đến cách tiếp cận thử và sai và kết hợp các chiến lược. 

  • Hãy kiên nhẫn và ứng phó một cách bình tĩnh. Người bị lú lẫn sẽ theo dõi tâm trạng của quý vị và có thể thất vọng hơn nếu quý vị lớn giọng hoặc tức giận. 
  • Đặt các thẻ ghi nhớ trong nhà để giúp người bệnh cảm thấy an toàn hơn trong môi trường của họ. Dán nhãn bên trong cửa ra vào và ngăn tủ bằng các từ hoặc hình ảnh về những thứ bên trong. Ghi lưu ý (như: ăn tối lúc 6 giờ). 
  • Đánh lạc hướng người bệnh bằng một chủ đề hoặc hoạt động khác (ví dụ: đi bộ ngắn, hồi tưởng lại kỷ niệm thông qua một bức ảnh cũ, v.v.). 

Nếu người bệnh tiếp tục bị kích động, hãy thảo luận về các triệu chứng với bác sĩ, bác sĩ chuyên khoa thần kinh hoặc bác sĩ chuyên khoa tâm thần. Có thể có các loại thuốc giúp kiểm soát cơn bùng phát hoặc lo lắng.

Chăm sóc cho người chăm sóc

Một điều cũng quan trọng không kém là người chăm sóc cần được hỗ trợ và có thời gian nghỉ ngơi trước khi tiếp tục chăm sóc. Đảm bảo quý vị có thời gian quan tâm đến bản thân.

  • Bắt đầu bằng những hành động chăm sóc bản thân cơ bản, bao gồm ăn uống đầy đủ, ngủ đủ giấc và đi khám sức khỏe định kỳ. 
  • Lập kế hoạch về thời gian nghỉ ngơi thường xuyên cho bản thân. Quý vị có thể cần một nhân viên chăm sóc tại nhà, bạn bè hoặc thành viên gia đình để giúp đỡ người thân để cho phép quý vị, người chăm sóc tại gia, có thời gian nghỉ ngơi để giảm bớt căng thẳng.

Chẩn đoán này có thể ảnh hưởng đến gia đình chúng ta như thế nào?

Chăm sóc thành viên trong gia đình mắc bệnh WKS hoặc suy giảm trí tuệ liên quan đến rượu bia là một thách thức đối với những người chăm sóc tại gia. Các triệu chứng suy giảm trí tuệ kéo dài và các vấn đề thần kinh khác là những điều kiện khó khăn ngay cả trong những trường hợp tốt nhất. Các thành viên gia đình có thể giải thích những hành vi kỳ lạ hoặc khó hiểu của người bệnh là do tiếp tục uống rượu “say”, ngay cả khi người đó đã ngừng uống rượu.

Chứng nghiện rượu và động lực từ gia đình

Các mối quan hệ căng thẳng thường xảy ra trong các gia đình có người nghiện rượu.

  • Những người có tiền sử lạm dụng rượu bia thường tự cô lập mình với gia đình và những người thân yêu. 
  • Với vai trò là người chăm sóc, quý vị có thể cảm thấy bực bội khi phải chăm sóc cha/mẹ hoặc vợ/chồng có tiền sử lạm dụng rượu bia lâu dài. 
  • Hầu hết những người mắc bệnh WKS đều là những người nghiện rượu lâu năm, do đó, có thể khó thuyết phục người thân gia đình quý vị bỏ rượu bia. Trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần về các chiến lược hiệu quả để phòng ngừa và quản lý.
  • Nghiên cứu chỉ ra rằng chứng nghiện rượu thường xuất hiện trong các gia đình. Điều này thậm chí có thể gây căng thẳng hơn cho các mối quan hệ gia đình.
  • Việc có thêm các thành viên gia đình nghiện rượu làm tăng gánh nặng chăm sóc. 
  • Nghiên cứu đã chỉ ra rằng con người có thể di truyền chứng nghiện rượu và các vấn đề thần kinh liên quan đến rượu (bệnh thần kinh ngoại biên). 
  • Trong các gia đình có người nghiện rượu bia, các thành viên gia đình cần đặc biệt lưu ý tránh uống quá nhiều rượu bia để giảm nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe liên quan đến rượu bia.

Các chuyên gia có thể hỗ trợ

Các chuyên gia về sức khỏe tâm thần và nhân viên phụ trách trường hợp có kinh nghiệm về chứng nghiện rượu có thể cung cấp sự giúp đỡ và hỗ trợ cần thiết.

  • Nhân viên quản lý hồ sơ hoặc cố vấn có thể giúp gia đình giải quyết các vấn đề và giúp sắp xếp các dịch vụ hỗ trợ thích hợp. 
  • Các cố vấn và nhân viên phụ trách hồ sơ cũng có thể giúp tổ chức các cuộc họp gia đình và tập hợp các thành viên trong gia đình để hỗ trợ người mắc bệnh WKS. Họ cũng có thể giới thiệu các nhóm hỗ trợ.
  • Trong những trường hợp nghiêm trọng hoặc khi gia đình không thể cung cấp dịch vụ chăm sóc thích hợp, quý vị có thể muốn tìm một cơ sở nội trú. Nếu một bệnh nhân WKS mắc tình trạng lú lẫn kéo dài, có những viện dưỡng lão cung cấp dịch vụ chăm sóc bệnh mất trí nhớ đặc biệt.

Điều này là quá sức. Có các nguồn trợ giúp không? Chúng ta bắt đầu từ đâu?

Family Caregiver Alliance (Liên Hiệp Người Chăm Sóc Gia Đình)
National Center on Caregiving  (Trung Tâm Chăm Sóc Quốc Gia)
(415) 434-3388 | (800) 445-8106
Trang web: www.caregiver.org/vietnamese
Email: info@caregiver.org
FCA CareNav: www.fca.cacrc.org/ (bằng tiếng Anh)
Caregiver Services by State: https://www.caregiver.org/connecting-caregivers/services-by-state/ (bằng tiếng Anh)

Liên Hiệp Người Chăm Sóc Gia Đình (Family Caregiver Alliance, FCA) mong muốn nỗ lực cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người chăm sóc thông qua giáo dục, dịch vụ, nghiên cứu và vận động ủng hộ. Thông qua Trung Tâm Chăm Sóc Quốc Gia, FCA cung cấp thông tin về các vấn đề xã hội, chính sách công và những vấn đề về chăm sóc hiện tại, đồng thời hỗ trợ phát triển các chương trình công và tư dành cho người chăm sóc. Đối với những cư dân ở Khu Vực Vịnh San Francisco mở rộng, FCA cung cấp các dịch vụ hỗ trợ gia đình trực tiếp cho những người chăm sóc bệnh nhân Alzheimer, đột quỵ, ALS, chấn thương đầu, Parkinson và mắc các chứng rối loạn não suy nhược khác gây tổn thương cho người trưởng thành.

Các Tổ Chức và Đường Dẫn Liên Kết Khác

Lưu ý: Các trang web dưới đây bằng tiếng Anh.

Tổ Chức Rối Loạn Hiếm Gặp Quốc Gia
https://www.rarediseases.org

Viện Lạm Dụng Rượu Bia và Nghiện Rượu Bia Quốc Gia
https://www.niaaa.nih.gov

Hiệp Hội Trị Liệu Hôn Nhân và Gia Đình Hoa Kỳ
https://www.aamft.org

Công Cụ Tìm Kiếm Cơ Sở Chăm Sóc Người Cao Niên Quốc Gia
https://www.eldercare.acl.gov

Mạng Lưới Hành Động của Người Chăm Sóc
https://www.caregiveraction.org/

Dementia.org
https://www.dementia.org/

Nhóm Gia Đình Al-Anon
https://www.al-anon.org

Thông tin này được soạn thảo bởi Liên Hiệp Người Chăm Sóc Gia Đình, được cập nhật bởi Patricia Doherty và được Peter R. Martin, Bác Sĩ Y Khoa (Medical Doctor, MD), Thạc Sĩ Khoa Học Tự Nhiên (Master of Science, MSc), Hội Đồng Tâm Thần và Thần Kinh Học Hoa Kỳ Cấp Bằng (Diplomate American Board of Psychiatry and Neurology, DABPN), Viện Sĩ Danh Sự Xuất Sắc của Hiệp Hội Tâm Thần Học Hoa Kỳ (Distinguished Life Fellow of the American Psychiatric Association, DLFAPA), Thành Viên của Viện Hàn Lâm Nhi Khoa Hoa Kỳ (Fellow of the American Academy of Pediatrics, FAAAP), Giáo Sư Khoa Học Tâm Thần và Hành Vi, Giáo Sư Dược Học, Bệnh Viện Tâm Thần Vanderbilt xem xét. Các nguồn thông tin này bao gồm Tổ Chức về Chứng Rối Loạn Hiếm Gặp Quốc Gia (https://www.rarediseases.org), Viện Rối Loạn Thần Kinh và Đột Quỵ Quốc Gia của NIH (https://www.ninds.nih.gov), Hiệp Hội Bệnh Alzheimer (https://www.alz.org), ©2021 Family Caregiver Alliance. Bảo lưu mọi quyền.