Sống với Bệnh Són Tiểu Tiện: Thách Thức về mặt Xã Hội và Tình Cảm (Living with Incontinence: Social and Emotional Changes)

by Family Caregiver Alliance

Hầu hết những người sống với bệnh són tiểu tiện không nói cho ai biết về điều này, thậm chí không nói cho cả (các) bác sĩ của họ và đặc biệt là bạn bè của họ biết. Các thành viên trong gia đình thường là người đề cập vấn đề này, đặc biệt nếu ngôi nhà bắt đầu có mùi hôi hoặc đồ đạc bị vấy bẩn. Không phải dễ mà bàn bạc về chuyện này ra. Nếu bạn đang phải đối mặt với chứng tiêu tiểu không tự kiềm hãm được, hãy biết rằng bạn không đơn độc đâu. Cứ 15 người Mỹ thì có một người đang tìm cách đối phó với vấn đề rất riêng tư này. Dưới đây là những cảm giác điển hình liên quan đến các vấn đề về sự kiềm chế tiêu tiểu và một số phương pháp đối phó cần xem xét:

Sự lúng túng

Kể từ khi được dạy cách tự mình tiêu tiểu khi còn nhỏ, chúng ta không bao giờ ngờ rằng sẽ có lúc mình không thể đi vệ sinh kịp thời, hoặc bị són ra ngoài khi mình hắt hơi, ho hoặc cười phá lên. Một số tình trạng thậm chí có thể khiến bạn ngưng để ý đến các dấu hiệu của cơ thể báo cho biết để đi tiểu hoặc đi tiêu. Nhưng giờ đây, khi trưởng thành, những người có vấn đề về sự kiềm chế tiêu tiểu phải thường xuyên đối mặt với sự kỳ thị tiêu cực và thường bị người khác đưa ra lời lẽ xúc phạm.

Đối phó: Bạn có thể làm cho bớt xấu hổ hơn bằng cách thừa nhận điều đó, pha trò và hiểu rằng điều này là rất phổ biến. Bạn đã không thất bại. Cơ thể của bạn đang trải qua những thay đổi mà bạn không thể kiểm soát nhưng chỉ có thể quản lý theo cách tốt nhất mà bạn biết.

Thêm Nhiều Cảm Xúc

Ngoài bối rối và xấu hổ, bạn cũng có thể cảm thấy thiếu kiên nhẫn, bực bội, khó chịu, tức giận, sợ hãi và/hoặc ghê tởm. Hoặc bạn có thể cảm nhận được những người khác đang trải qua những phản ứng này. Có thể cảm thấy mất nhân tính, như thể tình trạng này đã cướp đi chất lượng cuộc sống của bạn. Nỗi lo lắng khi bạn cảm thấy mất kiểm soát, mất quyền riêng tư, mất phẩm giá hoặc mất độc lập. Bạn không biết nói chuyện với ai về tất cả những cảm giác này? Việc giữ những cảm xúc này trong lòng có khiến bạn cảm thấy buồn nản hay không?

Đối phó:Điều quan trọng là bạn phải tìm được người có thể nói chuyện về cảm xúc của mình. Cân nhắc tâm sự với bác sĩ, chuyên gia tư vấn, có thể là một nhóm hỗ trợ về chứng không kiểm soát được, có thể là thợ làm tóc, chị gái hoặc bạn thân của bạn. Giữ những cảm xúc này trong lòng chỉ có thể dẫn đến cảm giác buồn bã và có thể là trầm cảm. Chấp nhận cảm xúc sẽ giúp “cởi bỏ trách nhiệm” và bình thường hóa tình hình.

Mất sự Riêng Tư

Phòng tắm là nơi riêng tư. Chúng ta có thể đóng cửa phòng tắm để không ai xâm phạm vào không gian của chúng ta khi chúng ta ở đó. Để ai đó đi cùng chúng ta vào phòng tắm để giúp đỡ có thể khiến chúng ta xấu hổ và mất tự tin, cảm giác phụ thuộc và đánh mất bản thân. Sử dụng bô di động đặt cạnh giường hoặc bồn tiểu sẽ đòi hỏi bạn phải cân nhắc nhu cầu riêng tư so với khả năng độc lập của bạn. Bạn không phải duy nhất khi bạn cảm thấy xấu hổ về việc sử dụng sản phẩm hoặc cần trợ giúp về những chức năng cơ bản nhất của con người. Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn cần ai đó giúp bạn lau mình? Điều gì sẽ xảy ra nếu người thân của bạn thức dậy và thấy giường bị ướt?

Đối phó: Hãy nghĩ về những gì bạn thấy là (các) phần khó nhất khi cần giúp đỡ. Nói chuyện với người chăm sóc của bạn hoặc những người khác ở chung trong nhà của bạn về cảm giác này đối với bạn và xem bạn có thể làm gì để tạo sự thoải mái hơn cho những người bị ảnh hưởng trực tiếp. Ví dụ, cất miếng đệm và khăn lau trong tủ phòng tắm và sử dụng chất khử mùi hiệu quả trong phòng có thể giúp giữ cho vấn đề được riêng tư hoặc ít nhất là không bao giờ xuất hiện đối với những người khác sử dụng chung phòng tắm. Việc phủ một tấm màn lên trên chiếc bô di động và giữ cho chiếc bô trống rỗng có thể giúp bình thường hóa môi trường.

Lo Lắng và Cô Lập

Khi bạn rời khỏi nhà, bạn có nghĩ về việc bạn sẽ đi bao lâu và các phòng vệ sinh ở đâu dọc tuyến đường của bạn? Thời tiết lạnh có khiến bạn lo lắng hơn về khả năng ra khỏi nhà của mình một cách tự tin? Bạn có ngại đi du lịch hoặc lên kế hoạch với bạn bè vì sợ không có phòng vệ sinh khi bạn cần không? Sự mất kiểm soát tiêu tiểu thường dẫn đến việc hạn chế các hoạt động, từ chối các lời mời xã giao và tránh đi du lịch. Cảm giác lo lắng khi cố tìm phòng vệ sinh ở một nơi xa lạ hoặc cần ai đó giúp đỡ khi đi vệ sinh có thể khiến bạn không muốn rời khỏi nhà. Luôn suy nghĩ về vấn đề này không chỉ vô cùng nặng nề mà còn có thể khiến bạn không thích các hoạt động và sự đồng hành.

Đối phó: Hãy mang theo các biện pháp bảo vệ giúp đỡ bên mình, cho dù đó là miếng đệm lót, đồ lót hay cả hai, để tự tin khi biết rằng bạn có thêm biện pháp bảo vệ an toàn. Biết rằng bất cứ điều gì xảy ra đều có thể được giải quyết. Hãy cho bạn bè/gia đình biết rằng bạn phải thường xuyên phải dừng lại để sử dụng phòng vệ sinh. Điều này cho phép mọi người lập kế hoạch một cách phù hợp. Đối phó bằng cách cô lập bản thân với xã hội là không lành mạnh. Cô lập có thể dẫn đến trầm cảm và tăng nguy cơ mắc các bệnh khác. Cho phép người khác giúp bạn tìm kiếm các giải pháp để giúp giải quyết vấn đề này.

Từ chối

Việc không để cho có mùi hôi là điều không dễ dàng khi bạn đang sống với tình trạng tiểu tiện không tự kiềm hãm được. Bạn có thể không ngửi thấy bất cứ điều gì khác thường, vì khứu giác của chúng ta thích nghi với một mùi liên tục theo thời gian. Cũng đúng là khứu giác giảm theo tuổi tác và nhiều bệnh mãn tính bao gồm bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson và đột quỵ. Nếu ai đó đưa ra chủ đề này—hy vọng theo một cách tôn trọng—hãy cởi mở để đánh giá lại những gì bạn có thể làm để quản lý mùi tốt hơn.

Đối phó: Từ chối xảy ra khi bạn không muốn thừa nhận một vấn đề. Khi người khác đưa ra chủ đề, hãy sẵn sàng thảo luận về vấn đề và các giải pháp khả thi. Nói chuyện với bác sĩ, y tá hoặc nhà trị liệu nghề nghiệp của bạn để biết thêm các mẹo về cách quản lý và sống tốt với chứng tiêu tiểu không tự chủ.

Trang thiết bị

Có nhiều sản phẩm giúp giải quyết chứng tiêu tiểu không tự chủ. Các sản phẩm khác nhau giúp ích trong các tình huống khác nhau. Những gì bạn sử dụng sẽ phụ thuộc vào việc chỉ có chứng đi tiểu là không tự chủ hay còn có đại tiện không tự chủ nữa và liệu bạn có đang đối phó với trường hợp tiêu tiểu không kiểm soát cao hơn hay chỉ đơn giản là rò rỉ nhỏ. Các sản phẩm có sẵn bao gồm các bô đi cầu, bồn tiểu, miếng lót, đồ lót dành cho người lớn không kiểm soát được (quấn quanh hoặc kéo lên), và các tấm phủ nhựa cho giường và một chiếc ghế hoặc đi văng yêu thích. Són tiểu trong giai đoạn đầu có thể được xử lý bằng cách sử dụng miếng thấm hút trong quần lót. Các miếng đệm có nhiều kích cỡ khác nhau dành cho chứng tiêu tiểu không tự chủ từ nhẹ đến nặng. Nếu tình trạng xấu đi, có thể sử dụng quần lót bảo vệ. Những chiếc quần lót này hiện nay có sẵn như những chiếc quần lót thông thường với cạp chun co giãn nơi bụng và dễ dàng mặc vào và cởi ra. Đối với những chỗ rò rỉ nhẹ hơn, miếng lót cho quần lót thường hoạt động tốt và ít xâm nhập nhất.

Đối phó: Nói chuyện với bác sĩ của bạn về các sản phẩm hoặc kiểm tra các tùy chọn tại hiệu thuốc địa phương của bạn. Bác sĩ của bạn có thể giới thiệu bạn đến một nhà trị liệu nghề nghiệp, người có thể đánh giá sản phẩm nào sẽ tốt nhất cho tình trạng của bạn. Thường thì mọi người dễ chấp nhận việc mặc đồ lót có miếng lót hoặc miếng thấm hơn là đồ lót bảo vệ.

Đó không phải là “từ bỏ” việc sử dụng một sản phẩm. Sử dụng một sản phẩm có thể giúp bạn duy trì phẩm giá và sự độc lập.

Khi Còn Hơn là Không Kiểm Soát Được Đi Tiểu

Không kiểm soát được việc đi cầu (phân) gây ra các vấn đề bổ sung. Có thể có vấn đề về mùi và cảm giác khó chịu khi có phân bên cạnh cơ thể của bạn trong bất kỳ thời gian nào. Cần phải làm sạch sau khi xảy ra một biến cố, có thể là tắm hoặc tắm vòi sen, và vấn đề vứt bỏ đồ lót bị bẩn. Đến một lúc nào đó, bạn có thể không thể tự mình làm những công việc này mà phải nhờ đến sự trợ giúp của người khác. Trợ giúp có trả tiền thường có thể dễ dàng hỗ trợ những công việc này, nhưng một thành viên trong gia đình hoặc người bạn đời đảm nhận công việc tương tự có thể gặp nhiều khó khăn hơn. Phản ứng tiêu cực có thể khiến bạn cảm thấy xấu hổ và dễ bị tổn thương. Khi cần sự giúp đỡ của người thân vào lúc nửa đêm, Nếu không thì nguy cơ có thể bị ngã cao mà còn phải đánh thức người thân chăm sóc của bạn để giúp đỡ. Nhưng nếu không đòi hỏi sự giúp đỡ thì vừa khó chịu và không tốt cho da. Điều tốt nhất là phải làm gì?

Đối phó: Một lần nữa, hãy nói chuyện cởi mở với những người có liên quan trực tiếp về sự khó chịu của bạn và sự khó chịu của họ có thể giúp mọi người dễ dàng hơn. Điều quan trọng là bạn phải nói rõ rằng việc mất kiểm soát này không phải là cố ý. Sử dụng ngôn ngữ phù hợp cũng có thể nâng cuộc trò chuyện lên một mức độ trưởng thành hơn, chẳng hạn như không sử dụng các thuật ngữ gián tiếp như “ca-ca” hoặc “tã lót,” mà là trực tiếp thảo luận về vấn đề ruột. Bạn có thể muốn nói chuyện với bác sĩ của mình cùng với một thành viên trong gia đình hoặc đối tác chăm sóc để tất cả đều có cùng một suy nghĩ chung.

Sau hết, hãy biết lựa chọn của bạn. Đôi khi không có gì có thể được thực hiện, và đôi khi có. Yêu cầu bác sĩ của bạn kiểm tra sức khỏe toàn diện để loại trừ việc bị nhiễm trùng đường tiết niệu, các vấn đề về tuyến tiền liệt và các tình trạng có thể điều trị khác. Nếu bạn dùng thuốc lợi tiểu như Lasix, hoặc các loại thuốc khác gây ra tình trạng thường xuyên bị thúc giục, hãy tìm cách tính thời gian dùng liều lượng của bạn để tối đa hóa thời gian khi bạn không phải ở gần phòng vệ sinh. Tập thể dục thường giúp ích cho các bài tập tổng thể và cụ thể như Kegel được thiết kế để giúp đỡ—nhưng hãy nhớ kiểm tra với bác sĩ để biết cách nào sẽ hiệu quả nhất cho tình trạng cụ thể của bạn. Đồ uống có cồn và caffeine sẽ khiến bạn đi tiểu nhiều hơn. Cân nhắc hạn chế hoặc sắp xếp thời gian uống cà phê, trà đen hoặc trà xanh, một số loại nước ngọt, nước tăng lực và thuốc không kê đơn có chứa cà phê in. Cà chua và thực phẩm cay, cũng như trái cây và đồ uống có chất chua, có thể gây khó chịu cho bàng quang.

Hãy nhớ rằng việc bạn không phải là người kém cỏi vì không kiềm chế được sẽ giúp bạn duy trì ý thức về bản thân. Nhận biết rằng đây là tình trạng sức khoẻ. Duy trì cảm giác chấp nhận và vâng, thậm chí là khiếu hài hước, có thể là cách bảo vệ tốt nhất để bạn có một cuộc sống thoải mái và không căng thẳng.

Tài nguyên

Liên Minh Người Chăm Sóc Gia Đình
Trung Tâm Quốc Gia Về Chăm Sóc
(415) 434-3388 | (800) 445-8106
Trang web: www.caregiver.org
Tài Nguyên: https://www.caregiver.org/vietnamese/
Email: info@caregiver.org
FCA CareNav: https://fca.cacrc.org/login
Caregiver Services by State (Dịch Vụ theo Tiểu Bang): https://www.caregiver.org/connecting-caregivers/services-by-state/

Family Caregiver Alliance (FCA) tìm cách cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người chăm sóc thông qua giáo dục, dịch vụ, nghiên cứu và vận động chính sách. Thông qua Trung Tâm Quốc Gia về Chăm Sóc, FCA cung cấp thông tin về các vấn đề xã hội, chính sách công và chăm sóc hiện tại, cung cấp hỗ trợ trong việc phát triển các chương trình công và tư cho những người chăm sóc, và hỗ trợ những người chăm sóc trên toàn quốc tìm kiếm các nguồn lực trong cộng đồng của họ. Đối với cư dânVùng Vịnh San Francisco, FCA cung cấp dịch vụ hỗ trợ gia đình trực tiếp cho những người chăm sóc những người bị bệnh Alzheimer (Mất trí nhớ), đột quỵ, ALS, chấn thương đầu, bệnh Parkinson, và các tình trạng sức khỏe suy nhược khác gây ra cho người lớn.

Bảng Thông Tin về Sự Kiện và Mách Bảo Của FCA

Danh sách tất cả các sự kiện và mẹo có sẵn trực tuyến tại www.caregiver.org/vietnamese.
Incontinence (for Dementia)
Toileting and Incontinence (Caregiver College Video Series)
Moving Beyond the Leakages: Practical Strategies to Manage Incontinence
Partner Content: Home alone alliance: Episode 1 — Managing Incontinence: How Family Caregivers Can Help

Các Tổ Chức và Liên Kết Khác

Hiệp Hội Quốc Gia về Kiểm Soát
www.nafc.org

Trung Tâm Hỗ Trợ Không Kiểm Soát
www.incontinentsupport.org